تابعیت مضاعف

تابعیت مضاعفیاپاسپورت دوموضعیت شخصی است که همزمانتابعیتدو یا چند کشوررا دارد و به این ترتیب می‌تواند از پاسپورت دو یا چند کشور استفاده کند.

تابعیت مضاعف ممکن است مشکلاتی را برای شخص چندتابعیتی پدیدآورد؛ همچون پرداخت مضاعفمالیاتوخدمت نظام وظیفهچندباره.دولت‌هانیز در مورد حمایت سیاسی از این افراد گاه دچار اختلافاتی می‌شوند. همچنین ممکن است اختلافقوانینکشورها شخص و مجریان قانون را دچار ابهام کند؛ مثلاً اختلاف در قوانین مربوط به ارث و وصیتموجب بروز مشکلاتی در تقسیم ارث و اجرای وصایای اشخاصی می‌گردد که از تابعیت مضاعف برخوردارند.

رویه واحدی در مورد نحوه برخورد با این وضعیت وجود ندارد؛ برخی کشورها تابعیت مضاعف را به رسمیت نمی‌شناسند و هر شخص را فقط تابع یک کشور می‌دانند و تمهیداتی را برای جلوگیری از ایجاد تابعیت مضاعف در نظر می‌گیرند. به‌طور مثال انکار تابعیت قبلی را برای افرادی که درخواست تابعیت می‌کنند ضروری می‌دانند یا تابعیت خود را از افرادی که به تابعیت کشور دیگری در می‌آیند، برمی‌دارند. کشورهای دیگر برعکس تابعیت مضاعف را پذیرفته و اوراق هویتی و حقوق و تکالیفی که تابعیت کشوری دیگر برای شخص ایجاد کرده را معتبر می‌دانند.

همچنین در زمینه برخورد کشورهای ثالث یا نهادهای بین‌المللی با افراد چندتابعیتی نیز اختلافات و ابهاماتی وجود دارد.عرف بین‌المللیتشخیص تابعیت مؤثر و رعایت قوانین کشور دارای «تابعیت مؤثر» در مورد چنین اشخاصی است. برای مثال شخصی که به آمریکا سفر کرده‌است و تابعیت کشورهای فرانسه و انگلستان را دارد، در صورت بروز مسئله‌ای حقوقی برای او که بایستی با قوانین کشور متبوع وی حل گردد، شهروند کشوری محسوب می‌شود که تابعیت مؤثرتری بر وی داشته‌است، هرچند قواعد دقیقی برای تشخیص تابعیت مؤثر وجود ندارد.

عوامل پیدایش تابعیت مضاعف

• تابعیت مضاعف ممکن است از هنگام تولد وجود داشته باشد که بر اثر اختلاف در سیستم‌های اعطای تابعیت کشورهاست. مثلاً کشوری همچون آمریکابنا بر اصل خاک هر کس را که در کشورش به دنیا آید تبعه خود می‌داند و کشور دیگری چون ایران بنابر اصل خون هر کس را که پدر ایرانی داشته باشد تابع دولت ایران می‌داند. در اینجا کودکی که از پدری ایرانی در آمریکا متولد شود همزمان تابعیت هر دو کشور را داراست.
• تابعیت مضاعف ممکن است بر اثر ازدواجشخص با شخصی که هموطنش نیست پدید آید. معمولاً کشورها زن خارجی را که به همسری مردی از اتباع کشورشان درآید، از اتباع کشور خود می‌دانند.
• در فرض دیگری نیز تابعیت دوم بر اثر درخواست شخص برای اخذ تابعیت کشوری دیگر و دریافت پاسپورت دوم از آن دولت پیش می‌آید، در حالی که تابعیت اول خود را هنوز حفظ کرده‌است.

خرید پاسپورت دوم

برخی کشورها در ازای پرداخت مبلغی پول تابعیت کشور خود را واگذار می‌کنند. این پول به عنوان کمک بلاعوض به طرح‌های توسعه‌ای آن کشور یا سرمایه‌گذاری در بخشهای اقتصادی یا خرید ملک پرداخت می‌شود و با انجام آن شخص پاسپورت آن کشور را دریافت می‌کند. این برنامه‌ها به نام «شهروندی در ازای سرمایه‌گذاری» هم شناخته می‌شوند. سنت کیتس و نویس اولین کشوری بود که از سال ۱۹۸۴ این برنامه را به صورت قانونی و رسمی آغاز کرد.

علت استقبال از این برنامه‌ها مزایای متعددی همچون امکان سفر بدون ویزا به بسیاری از کشورهای دنیا، تسهیل تبادلات بانکی و استفاده از تسهیلات بانکی، دسترسی به بازارهای جهانی، و بهره‌مندی از معافیتهای مالیاتی را به همراه دارد.

تابعیت مضاعف به حفظ آزادی کمک می کند، افق های سرمایه گذاری را گسترش می دهد و حتی زندگی را در شرایط بحرانی نجات می دهد.

زمانی که دولت ها مقررات سخت تری را برای شهروندان خود در نظر می گیرند، تابعیت مضاعف به عنوان «بیمه شهروندی» در نظر گرفته می شود.

پاسپورت دوم آزادی شخصی و اقتصادی را به طرز شگفت انگیزی افزایش می دهد. تابعیت مضاعف (پاسپورت دوم) یک گام مهم در بین المللی کردن زندگی است، به طوری که هیچ دولتی مالک شما نخواهد بود.

پاسپورت دوم نه تنها می تواند آزادی شما را افزایش دهد، بلکه می تواند به شما کمک کند تا زندگی بهتری برای فرزندان از طریق شهروندی در بهترین کشورها ممکن سازید. با کسب پاسپورت دوم، می توانید آرامش ذهنی خود را که همیشه مکان دیگری برای زندگی وجود دارد حفظ کنید و در زمان هرج و مرج اقتصادی یا سیاسی به کشور دوم خود نقل مکان کنید.

بهترین پاسپورت دوم متعلق به کجاست؟

بهترین» پاسپورت کدام است؟

واقعیت این است که در عصر حاضر، تقریبا هر شهروندیِ «پشتیبان» می تواند زندگی را نجات دهد. اما هنگامی که به انتخاب پاسپورت دوم فکر می کنید، بهتر است موارد زیر را در نظر بگیرید.

فرصت های مالی

پاسپورت ها به طور قابل توجهی در قابلیت استفاده در سراسر جهان متفاوت هستند. با دریافت پاسپورت چین ممکن است درب های زیادی برای سرمایه گذاری در آسیا باز شود، اما از سفر بدون ویزا به تعداد کمی از کشورها لذت خواهید برد.

در حالی که پاسپورت ایالات متحده اجازه می دهد تا به بسیاری از کشورها بدون ویزا سفر کنید، اما به طور فزاینده ای درب های سرمایه گذاری در خارج از کشور بسته می شوند. هر ماه تعدادی از بانک های خارجی تصمیم می گیرند که آمریکایی ها را ترک کنند تا از قوانینی مانند FATCA اجتناب کنند. علاوه بر این، سرمایه گذاران آمریکایی از بسیاری از سرمایه گذاری های بین المللی حذف می شوند، زیرا کمیسیون اوراق بهادار و بورس آمریکا مشخص کرده است که آن ها تنها صندوق های سرمایه گذاری را دنبال می کنند که به شهروندان ایالات متحده اجازه می دهد در آن شرکت کنند. پس اطمینان حاصل کنید که پاسپورت دوم انتخابی شما انعطاف پذیری مالی خوبی به شما ارائه می دهد.

تعهدات مدنی

بعضی از کشورها مانند سنگاپور نیاز به خدمات نظامی شهروندان خود دارند. بنابراین در صورتی که تصمیم ندارید به آن کشور خدمت نظامی داشته باشید، قبل از انتخاب برنامه سرمایه گذاری به این نکته دقت کنید.

تعهدات مالیاتی

در حالت ایده آل، باید بتوانید شهروند یک کشور باشید، اما محبور به زندگی در آن کشور نباشید و مجبور نباشید مالیات را پرداخت کنید یا حتی یک بازپرداخت مالیاتی را در آنجا ثبت کنید. ایالات متحده اساسا تنها کشوری است که شهروندان باید بر اساس درآمد جهانی خود مالیات پرداخت کنند. حتی اگر هرگز در این کشور زندگی نکرده باشید، اگر در هنگام تولد شهروندی آمریکا به دست آورده باشید، ممکن است ملزم به پرداخت مالیات باشید. در حالی که هیچ کشوری چنین مالیاتی مبتنی بر شهروندی را تصویب نکرده است، ممکن است که در آینده کشورهای بزرگ و ورشکسته تلاش کنند که همین روال را در پیش گیرند.

محبوبیت کشور صادر کننده

در حالی که داشتن پاسپورت آمریکایی از بسیاری از جهات مفید است، اما ممکن است در موقعیتی که آمریکائی ها هدف قرار گرفته اند، اولین انتخاب شما نباشد. هدف این است که یک کشور قابل احترام (یا خنثی) را برای صدور پاسپورت پیدا کنید.

امکان داشتن چندین شهروندی

پاسپورت کشور سنگاپور یک سند مسافرت عالی است و دارنده آن از قوانین مالیاتی عالی برخوردار است. با این حال، سنگاپور تابعیت مضاعف را ممنوع کرده و از شما میخواهد تا قبل از تبدیل شدن به شهروند سنگاپور، هر گونه شهروندی موجود را لغو کنید. در صورتی که پاسپورت دیگری را پس از آن دریافت کنید، شهروندی سنگاپور 2لغو می شود. این مسئله می تواند سبب ایجاد مشکل شود، زیرا این امر شما را به یک کشور محدود می کند. پاسپورت ایده آل به شما اجازه می دهد ملیت فعلی خود را حفظ کنید و بعدا شهروندی بیشتری کسب کنید.

کشور های زیر شهروندی دوم را به رسمیت نمی شناسند:

الجزایر، آندورا، جمهوری آذربایجان، بحرین، بلاروس، بوتان، بولیوی، بوتسوانا، برونئی، بوروندی، کامرون، شیلی، چین، کنگو، کوبا، جیبوتی، گینه استوایی، گابن، گینه، هندوراس ، هند، اندونزی، عراق، ژاپن، قزاقستان، کیریباتی، کویت، قرقیزستان، لائوس، لیبی، مالاوی، مالزی، مالی، موناکو، مغولستان، میانمار، نپال، گینه نو، نیکاراگوئه، نیجر، کره شمالی، نروژ، عمان، پاکستان ، پالائو، پاپوآ، جزیره ی پرنسیپ، قطر، رواندا، عربستان سعودی، سیرالئون، سنگاپور، کره جنوبی، سودان، سوازیلند، سوئد، تونگا، اوگاندا، اوکراین، امارات متحده عربی، ازبکستان، ونزوئلا، ویتنام، یمن و زیمبابوه.

در مقابل کشور های متعددی هستند که پاسپورت دوم و دو تابعیتی بودن را به رسمیت می شناسند. در این کشورها اتباع خارجی ملزم به نفی شهروندی سابق خود نیستند، اگرچه ممکن است مشمول شرایط دیگری مثل پرداخت مالیات و اقامت طولانی مدت در کشور جدید شوند.

کشورهای زیر شهروندی دوم را به رسمیت می شناسند:

آلبانی، آنتیگوا، استرالیا، باربادوس، بلژیک، بلیز، بنین، بلغارستان، بورکینافاسو، کامبوج، کانادا، کیپ ورد، جمهوری آفریقای مرکزی، کلمبیا، ساحل عاج، کرواسی، قبرس، دومینیکا، جمهوری دومینیکن، اکوادور، السالوادور، فرانسه، غنا، یونان، گواتمالا، هنگ کنگ، مجارستان، ایران، ایرلند، اسرائیل، جامائیکا، لتونی، لسوتو، لیختن اشتاین، ماکائو، مالدیو، مکزیک، مراکش، نامیبیا، نویس، نیوزیلند، نیجریه، پاناما، پرو، لهستان، پرتغال، رومانی، سنت کیتس، سنت لوسیا، اسلوونی، سریلانکا، سوئیس، سوریه، تایوان، توگو، تونس، ترکیه، تووالو، و انگلستان.

اخذ پاسپورت دوم از طریق شهروندی اقتصادی

شرکت در برنامه های «شهروندی از طریق سرمایه گذاری» معمولا سریعترین و ساده ترین راه برای اخذ پاسپورت دوم است. فرآیند آن ها بسیار ساده است: یک کشور در عوض سرمایه گذاری یا خرید ملک به شما شهروندی و پاسپورت دوم اعطا می کند. این کشورها به طور معمول شرط حضور ندارند.

مزایای پاسپورت دوم

داشتن چندین شهروندی و پاسپورت مزایای زیادی دارد. برای مثال داشتن چندین پاسپورت مسافرت های بین المللی را برای فرد دارنده ساده می کند. مثلاً شهروندان امریکایی برای سفر به ترکیه به ویزا نیاز دارند، اما اگر فردی شهروند ایران و امریکا باشد، می تواند از پاسپورت ایرانی خود برای ورود به ترکیه بدون نیاز به اخذ ویزا استفاده کند.

وقتی یکی از این پاسپورت ها از یک کشور عضو اتحادیه اروپا باشد، سفر بدون ویزا بسیار راحت است. اتحادیه روپا مانند دروازه ای برای همه اعضایش عمل می کند، زیرا شهروندان یک کشور می توانند از سفر بدون ویزا به بقیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا بهره مند شوند. اتحادیه اروپا شامل ۲۸ کشور است.

دسترسی بیشتر فرد به سفارتخانه ها و کنسولگری ها از مزایای دیگر داشتن پاسپورت دوم و شهروندی دوم است. همه کشورها دارای روابط دیپلماتیک و معاهده باهم نیستند. برای مثال امریکا با کره شمالی روابط دیپلماتیک ندارد، بنابراین اگر شهروند امریکایی به کره شمالی برود، سفارت امریکا در این کشور وجود ندارد که فرد در شرایط ضروری به آن مراجعه کند. اما اگر آن شهروند امریکایی شهروند چین همباشد (چین در کره شمالی سفارت دارد)، می تواند به سفارت چین مراجعه و درخواست کمک کند.

تابعیت مضاعف به معنای داشتن دو یا چند تابعیت برای شخص است. لذا در حالی که شخص تابع دولتی است، دولت یا دولت های دیگری نیز او را تابع خود می دانند. درنتیجه شخصی که بیش از یک تابعیت دارد، دارای یک وضعیت غیرعادی است؛ چرا که تابعیت منشاء حقوقی تکالیف فرد در برابر آن کشور است. به عبارت دیگر: تابعیت دوگانه یعنی فردی در یک زمان بتواند شهروند دو کشور متفاوت به حساب آید، به طوری که باتوجه به قوانین دارای گذرنامه هر دوکشور باشد.

دیدگاه های متفاوتی در بین کشورها نسبت به دارا بودن دو یا چند گذرنامه توسط افراد تبعه خود وجود دارد. یه طوری که برخی از دولت ها آن را نهی و حتی قانون هایی را برای جلوگیری از آن وضع کرده اند؛ ولی برخی از دولت ها داشتن گذرنامه کشورهای دیگر را امری مجاز و بدون محدودیت می دانند.

سوال و جواب پیرامون تابعیت مضاعف:
◾️سوال: اگر پدر و مادری ایرانی، فرزند خود را در کشوری مثل کانادا بدنیا آورند، تابعیت فرزند چه می شود؟
✅پاسخ: باتوجه به قانون ایران مبنی بر سیستم خون، فرزند تابعیت ایرانی و براساس قانون کشور کانادا که سیستم خاک است، فرزند تابعیتی کانادایی خواهد داشت. از این رو فرد دارای تابعیت مضاعف از نوع تولد است.

سوال: اگر از پدر و مادری ایتالیایی که یکی از آن ها در ایران متولد شده است، فرزندی در ایران بدنیا آید، فرزند دارای چه تابعیتی است؟
✅پاسخ: باتوجه به قانون کشور ایتالیا که سیستم خون است، فرزند تابعیت ایتالیا و از سوی دیگر برابر بند 4 ماده 976 قانون مدنی ایران، فرزند دارای تابعیت ایران است. لذا طفل بدنیا آمده دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.

◾️سوال: اگر یک زن انگلیسی با یک مرد ایرانی ازدواج کند، تابعیت زن چگونه است؟
✅ پاسخ: باتوجه به بند 6 ماده 976 زن دارای تابعیت ایرانی است، از طرفی براساس قانون انگلستان که استقلال تابعیت در زوجین را دارد، شخص همچنان تابعیت کشور بریتانیا را دارد. لذا در این مورد فرد دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
در نتیجه همانطور که بیان شد سیستم اعطای تابعیت در کشورهای مختلف، متفاوت است. و این موضوع باعث شده است تا تعارض قانون در بین کشورها به دلیل موقعیت های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و … وجود داشته باشد.